پله فرار در ساختمان چه کاربردی دارد؟ پله فرار، فراتر از یک راه پله معمولی، یک شریان حیاتی در ساختمان‌های بلندمرتبه است که فلسفه وجودی آن، حفظ جان ساکنین در برابر حوادث آتش‌سوزی است. الزام به تعبیه پله فرار در ساختمان‌های بلند، حاصل سال‌ها تجربه و یادگیری از اتفاقات ناگواری است که صدمات جبران‌ناپذیری به بار آورده‌اند. به همین دلیل، هر قانون و ضابطه‌ای که در خصوص پله فرار وضع می‌شود، در راستای پیشگیری از این حوادث ناگوار و تضمین ایمنی ساختمان و ساکنین آن است.
در ادامه، به بررسی جامع پله فرار، ضوابط و الزامات آن می‌پردازیم تا نقش حیاتی این عنصر نجات‌بخش را در ساختمان‌های بلندمرتبه بهتر درک کنیم.
1. پله فرار چیست و چه کاربردی دارد؟
پله فرار، نوعی از پله است که معمولاً در نمای خارجی ساختمان تعبیه می‌شود و هدف اصلی آن، فراهم کردن یک مسیر خروج سریع و امن برای افراد در مواقع اضطراری مانند آتش‌سوزی، زلزله و سایر حوادث غیرمترقبه است. طراحی و اجرای پله فرار باید به گونه‌ای باشد که:
1- خروج ایمن و سریع را تسهیل کند.
2- خطرات ناشی از حوادث را به حداقل برساند.
3- از متریال مقاوم در برابر آتش، گرما و شرایط جوی نامساعد ساخته شده باشد (مانند آهن، فولاد، استیل یا آلومینیوم).
اجرای صحیح و اصولی پله فرار، نیازمند دانش و تخصص بالا است و باید توسط متخصصین مجرب انجام شود تا بتواند در زمان بحران، به درستی عمل کند.
2. ضوابط و قوانین مهم پله فرار که باید بدانید
رعایت ضوابط و قوانین پله فرار، ضمانت‌کننده امنیت و عملکرد صحیح آن در مواقع اضطراری است. این ضوابط، جنبه‌های مختلفی از طراحی، اجرا و نگهداری پله فرار را شامل می‌شوند که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
فاصله پله فرار با پنجره: در صورتی که مسیر پله فرار با پنجره مجاورت داشته باشد، باید فاصله حداقل 1 متری بین آن‌ها حفظ شود.
پوشش کامل ساختمان: پله فرار باید از بام تا پایین‌ترین نقطه ساختمان امتداد داشته باشد و از تمامی طبقات و نقاط ساختمان، امکان دسترسی به آن وجود داشته باشد.
جهت باز شدن درب ضد حریق پله فرار: در صورتی که پله فرار دارای درب ضد حریق باشد، این درب باید به سمت بیرون باز شود تا از مسدود شدن مسیر خروج جلوگیری کند.
نوع طراحی پله: پله فرار نباید به صورت راه پله گرد طراحی و ساخته شود، مگر در شرایط خاص و با رعایت ضوابط ویژه. معمولاً از طرح‌های راه پله مستقیم یا رفت و برگشتی استفاده می‌شود.
موقعیت مکانی درب خروج اضطراری (مربوط به پله فرار): در ساختمان‌های مسکونی، درب خروج اضطراری نباید در مکان‌هایی مانند آشپزخانه، سرویس بهداشتی، رختکن، اتاق خواب یا هر فضای دیگری که دارای درب است، تعبیه شود. این امر به دلیل احتمال مسدود شدن مسیر و عدم دسترسی به پله فرار در مواقع اضطراری است.
3. پله فرار برای چه ساختمان‌هایی الزامی است؟
بر اساس آیین‌نامه مقررات ملی ساختمان، اجرای راه پله فرار در ساختمان‌های بیش از 4 طبقه الزامی است. همچنین، اگر ارتفاع کف بالاترین طبقه از 15 متر بیشتر باشد، ساختمان حتماً به دو راه خروج (پله فرار) نیاز دارد. این دو راه خروج می‌توانند شامل:
1- دو راه خروج خارجی
2- دو راه خروج داخلی
3- یک راه خروج داخلی و یک راه خروج خارجی
باشند.
4. مهم‌ترین ضوابط آتش‌نشانی پله فرار
سازمان آتش‌نشانی، ضوابط خاصی را برای پله فرار تعیین کرده است که رعایت آن‌ها برای دریافت تاییدیه ایمنی ساختمان الزامی است. برخی از این ضوابط عبارتند از:
1- حداقل ارتفاع نرده محافظ: 80 سانتی‌متر
2- حداکثر فاصله بین دو نرده عمودی: 11 سانتی‌متر
3- حداکثر فاصله ورودی ساختمان تا ورودی پله فرار: 10 متر
4- تعداد مجاز پله در هر بازو: حداکثر 12 پله (در صورت تجاوز از این تعداد، باید از پاگرد استفاده شود).
دسترسی به پشت بام: در ساختمان‌های بیش از 4 طبقه، حداقل یک پلکان عمومی باید تا سطح پشت بام ادامه یابد (مگر در مواردی که پشت بام شیب‌دار باشد یا هیچ‌گونه استفاده‌ای نداشته باشد و دسترسی از طبقه آخر به وسیله نردبان یا دیگر امکانات میسر باشد).
پله فرار برای چه ساختمان‌هایی الزامی است؟
الزام به ساخت پله فرار، تنها به تعداد طبقات ساختمان محدود نمی‌شود. در واقع، دسترسی دشوار نیروهای امدادی به ساختمان، یکی از عوامل مهم در تعیین ضرورت وجود پله فرار است. اگر ساختمان در کوچه یا خیابان باریکی واقع شده باشد که ماشین‌های آتش‌نشانی به سختی به آن دسترسی داشته باشند، ساخت پله فرار، حتی برای ساختمان‌های کمتر از چهار طبقه نیز ضروری است.
توجه داشته باشید که ساخت پله فرار، یک هزینه اضافی نیست، بلکه سرمایه‌گذاری برای حفظ جان و سلامت ساکنین** ساختمان است. علاوه بر این، ساخت پله فرار، **برای جلوگیری از جریمه‌های ساختمانی و دریافت پایان کار نیز اهمیت دارد.
عرض درب پله فرار چقدر باید باشد؟
ابعاد پله فرار و به ویژه عرض درب خروجی آن، نقش مهمی در ایمنی و عملکرد صحیح پله فرار دارد. رعایت نکردن ابعاد استاندارد، می‌تواند پله فرار را به یک **خطر بالقوه** تبدیل کند.
به طور کلی، قواعد مربوط به ابعاد پله فرار به شرح زیر است:
1- شیب رمپ: حداکثر 32 درجه
2- کفی پله: حداقل 29 سانتی‌متر
3- ارتفاع پله: حداکثر 18 سانتی‌متر
عرض پله، پاگرد و تمامی دسترسی‌های خروج: حداقل 90 سانتی‌متر
ابعاد دقیق پله فرار، بسته به نوع و کاربری ساختمان متفاوت است. به عنوان مثال:
در ساختمان‌های کوچک: عرض قابل قبول پله 450 میلی‌متر، ارتفاع پله 300 میلی‌متر و عرض پاخور آن 150 میلی‌متر است.
در ساختمان‌های استاندارد: عرض قابل قبول برای پله 560 میلی‌متر، ارتفاع پله 230 میلی‌متر و عرض پاخور پله 230 میلی‌متر است.
ضوابط الزام پله فرار در مقررات ملی ساختمان
مقررات ملی ساختمان، ضوابط دقیقی را برای ساخت پله فرار تعیین کرده است که رعایت آن‌ها برای دریافت تاییدیه ایمنی ساختمان الزامی است. برخی از این ضوابط عبارتند از:
-
دسترسی به درب خروجی
پله فرار باید به نزدیک‌ترین درب خروجی مرتبط باشد.
-
فاصله پله فرار از پنجره
حداقل فاصله پله فرار از پنجره‌های مشرف، یک متر است.
-
جهت باز شدن درب پله فرار
درب پله فرار باید به طرف پله باز شده و بیرون بازشو باشد.
-
جنس سازه پله فرار
به دلیل استحکام بیشتر، بهتر است که جنس سازه پله فرار از فولاد باشد.
-
گاردهای محافظ
در دو طرف این پله‌ها باید گاردهای محافظ با میله‌های عمودی و حداقل ارتفاع 120 سانتی‌متر اجرا گردد.
-
روشنایی اضطراری
در طراحی نقشه‌های تاسیسات برقی، نیاز به روشنایی اضطراری در مسیر رمپ پله فرار باید مورد توجه قرار گیرد.
-
علائم خروج اضطراری
نصب علائم خروج اضطراری و شماره‌های طبقات در محل‌های مناسب طبق نظر کارشناس مربوطه لازم و ضروری است.
-
مسقف بودن پله فرار
پله‌های فرار باید به صورت مسقف اجرا گردند تا از ریزش برف و بارندگی مصون مانده و از لغزندگی و سقوط اشیاء جلوگیری به عمل آید.
-
سازه پله فرار
سازه پله فرار باید از پشت بام تا کف تراز خروجی مشرف به فضای آزاد (حیاط یا خیابان) امتداد داشته باشد و دسترسی کلیه واحدها به آن میسر باشد.
-
تمهیدات ایمنی
تمهیدات لازم برای جلوگیری از نفوذ شعله و دود به مسیرهای خروج باید به نحو مناسب و با توجه به کاربری، ابعاد و ارتفاع ساختمان پیش‌بینی گردد.
-
حفاظ پله‌ها
دور تا دور پله‌های فرار باید با نرده حفظ گردد. ارتفاع این نرده‌ها باید حداقل 80 سانتی‌متر بوده و فاصله حفاظ داخلی (عمودی) از 10 سانتی‌متر تجاوز ننماید.
-
کف پله‌ها
پاخور تمام پله‌ها در راه پله اضطراری باید از یک جنس و غیر لغزنده باشد و زیر پلکان باید بسته شود. کف پله‌های فرار باید با ورق آجدار با ضخامت 3 میلی‌متر پوشانده شود.
-
موقعیت مکانی پله فرار
پله فرار نباید از میان آشپزخانه‌ها، انبارها، سرویس‌های بهداشتی، رختکن‌ها، فضاهای کاری، اتاق‌های خواب و فضاهای مشابهی که درهای آن‌ها در معرض قفل شدن هستند، عبور کند.
-
نوع طراحی پله فرار
پله اضطراری باید به صورت رفت و برگشتی اجرا گردد و اجرای آن به صورت پیچ و دوار قابل تایید نیست، مگر اینکه مطابق با شرایط ذکر شده در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان باشد.
جایگزین‌های پله فرار
در ساختمان‌های بلندمرتبه و آسمان‌خراش‌ها، استفاده از پله فرار به دلیل محدودیت‌های فیزیکی، چالش‌برانگیز است. به همین دلیل، روش‌های جایگزینی برای تخلیه اضطراری در این ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
آسانسورهای اضطراری: آسانسورهایی که به طور خاص برای تخلیه افراد در مواقع آتش‌سوزی طراحی شده‌اند.
آسانسورهای تاشو خارجی: آسانسورهایی که در صورت نیاز از بیرون ساختمان باز شده و امکان تخلیه افراد را فراهم می‌کنند.
سرسره‌های تخلیه: سرسره‌هایی که از طبقات بالا به پایین ساختمان امتداد یافته و امکان تخلیه سریع افراد را فراهم می‌کنند.
پله فرار ایمن: ضوابط مبحث سوم و نقش حیاتی درب ضد حریق
پله فرار، قلب تپنده ایمنی در ساختمان‌ها، نیازمند رعایت دقیق ضوابط و استانداردهای مشخصی است. در این میان، مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، به عنوان مرجعی جامع، تمامی قوانین مربوط به ایمنی ساختمان در برابر حریق را به تفصیل شرح می‌دهد.
مبحث سوم: چراغ راهنمای ایمنی پله فرار
مبحث سوم مقررات ملی ساختمان (ایمنی ساختمان در برابر حریق)، مهم‌ترین منبع برای آگاهی از ضوابط و الزامات پله فرار است. با مراجعه به این مبحث، می‌توانید از آخرین تغییرات و به‌روزرسانی‌های مربوط به قوانین ایمنی حریق مطلع شوید و از رعایت کامل آن‌ها در ساختمان خود اطمینان حاصل کنید.
درب ضد حریق: سپر آتش در پله فرار
نقش درب ضد حریق در پله فرار، فراتر از یک درب معمولی است. این درب، به عنوان یک سرمایه‌گذاری ارزشمند برای حفظ جان و مال ساکنین ساختمان در مواقع اضطراری عمل می‌کند.
درب ضد حریق، یک واسطه حیاتی بین خروج اضطراری و پله فرار است. در هنگام وقوع آتش‌سوزی، این درب با جلوگیری از خروج دود و آتش به سمت پله فرار، یک مسیر امن و قابل اعتماد برای خروج ساکنین فراهم می‌کند.
الزام به استفاده از درب ضد حریق در پله فرار، هم در مقررات ملی ساختمان و هم در ضوابط آتش‌نشانی ذکر شده است. این امر نشان‌دهنده اهمیت بالای این درب در ایمنی ساختمان و ساکنین آن است.
چرا درب ضد حریق برای پله فرار ضروری است؟
ایجاد یک مسیر امن: درب ضد حریق، با جلوگیری از ورود دود و آتش به پله فرار، یک مسیر امن‌تر برای خروج ساکنین فراهم می‌کند.
افزایش زمان تخلیه: با کند کردن سرعت گسترش آتش و دود، درب ضد حریق به ساکنین فرصت بیشتری برای تخلیه ساختمان می‌دهد.
حفظ جان افراد: درب ضد حریق، با جلوگیری از قرار گرفتن افراد در معرض دود سمی و حرارت بالا، احتمال آسیب‌دیدگی و مرگ‌ومیر ناشی از آتش‌سوزی را کاهش می‌دهد.
انتخاب درب ضد حریق مناسب
انتخاب درب ضد حریق مناسب، نیازمند توجه به فاکتورهای مختلفی است. برای اطمینان از انتخاب صحیح، به نکات زیر توجه کنید:
مقاومت در برابر حریق: درب ضد حریق باید مقاومت کافی در برابر حرارت و آتش را داشته باشد.
کیفیت ساخت: درب ضد حریق باید از مواد با کیفیت و با استفاده از تکنولوژی‌های روز ساخته شده باشد.
دوام و ضمانت: درب ضد حریق باید دارای دوام و طول عمر بالایی باشد و توسط شرکت سازنده ضمانت شود.
دارا بودن تاییدیه فنی و ایمنی: درب ضد حریق باید دارای تاییدیه فنی و ایمنی از سازمان آتش‌نشانی و سایر ارگان‌های مربوطه باشد.
و در پایان…
رعایت ضوابط مبحث سوم و استفاده از درب ضد حریق مناسب، از جمله مهم‌ترین اقداماتی است که می‌توان برای افزایش ایمنی پله فرار و حفظ جان ساکنین ساختمان انجام داد. با سرمایه‌گذاری در ایمنی، می‌توان از وقوع حوادث ناگوار جلوگیری کرد و آسایش و امنیت را برای ساکنین ساختمان به ارمغان آورد.
ما در شرکت زیباسازان در مشهد با مدیریت روح الله قدرتی در صنعت ساختمان خدماتی مانند: ساخت و ساز با هزینه کم، تهاتر در ساخت و ساز و مشارکت در ساخت، خرید و فروش ملک را به شما عزیزان ارائه می‌دهیم. با مشاورین ما در ارتباط باشید.